Η Δημιουργία του Αρκτούρου – 1992 

Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ είναι μία αστική, μη κυβερνητική και μη κερδοσκοπική, περιβαλλοντική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1992 κι έχει ως στόχο την προστασία της άγριας πανίδας και του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Αφορμή της ίδρυσής του ήταν η ανάγκη εύρεσης άμεσης λύσης στο τότε διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα της αιχμαλωσίας αρκούδων αλλά και λύκων. Μια αφορμή που οδήγησε σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσεων και ενεργειών.

Η λειτουργία του Περιβαλλοντικού Κέντρου Αρκτούρου

Μέσα στις δράσεις του είναι επίσης κι η εκπόνηση επιστημονικών μελετών, η παροχή περιβαλλοντικής εκπαίδευσης κι ευαισθητοποίησης του κοινού στα ζητήματα βιοποικιλότητας κι αειφορίας, ενώ προσπαθεί να ασκεί πολιτική πίεση βασιζόμενος σε ολοκληρωμένα προγράμματα και λύσεις.

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΜΑΣ

Στα 23 χρόνια της λειτουργίας του Αρκτούρου

1. Το 1993 Ανοίξαμε και λειτουργούμε ειδικά καταφύγια άγριας ζωής για πρώην αιχμάλωτες αρκούδες και λύκους στο Νυμφαίο και τις Αγραπιδιές της Φλώρινας αντίστοιχα.
2. Το 1997 Βάλαμε τέλος στο φαινόμενο της αρκούδας χορεύτριας.
3. Συμβάλαμε στην απαγόρευση των τσίρκων με ζώα στην Ελλάδα.
4. Λειτουργούμε κέντρα ενημέρωσης του κοινού.
5. Αναπαράγουμε και χαρίζουμε ελληνικούς ποιμενικούς σκύλους σε κτηνοτρόφους, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν με τον παραδοσιακό και πιο αποτελεσματικό τρόπο οι ζημιές που μπορεί να προκαλέσουν οι αρκούδες και οι λύκοι.
6. Επεμβαίνουμε στη χάραξη των μεγάλων οδών και την κατασκευή των μεγάλων τεχνικών έργων που αντιτίθενται στην προστασία του περιβάλλοντος.
7. Συμμετέχουμε στο μεσογειακό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της χρήσης παράνομων δηλητηριασμένων δολωμάτων (φόλες).
8.  Το 2005 Ιδρύσαμε και διατηρούμε το Εθνικό Μητρώο Αρκούδας, με δείγματα γενετικού υλικού των αρκούδων (τρίχες) που συλλέγονται από ειδικές τριχοπαγίδες τοποθετημένες σε στύλους της ΔΕΗ.
9. Αναβαθμίζουμε αποψιλωμένες δασικές περιοχές με δενδροφυτεύσεις (150.000 έως σήμερα).
10. Είμαστε η πιο αναγνωρίσιμη κι αξιόπιστη ελληνική περιβαλλοντική οργάνωση. (Awareness and Social Behavior Index, 2012).
11. Έχουμε Ομάδα Άμεσης Επέμβασης για την προστασία των άγριων ζώων.
12. Διοργανώσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο το 23ο Διεθνές Συνέδριο για τη Μελέτη και Διαχείριση της Αρκούδας, το σημαντικότερο παγκόσμιο συνέδριο στον τομέα.
13. Συνεργαζόμαστε με φορείς από όλο τον κόσμο για περιβαλλοντικά ζητήματα που αφορούν στη χώρα μας.
14. Ανοίγουμε ή ξανά-ζωντανεύουμε ορεινά μονοπάτια.

Το Όνειρό μας

Μετά από 23 χρόνια δράσης, νιώθουμε περήφανοι για το έργο του Αρκτούρου κι είμαστε ευγνώμονες για τη δική σας βοήθεια. Όλοι μαζί συμβάλλαμε τα μέγιστα στην προστασία της άγριας ζωής και συνεχίζουμε δυναμικά.

Ξεκινήσαμε με μικρά βήματα για να εξαλείψουμε το φαινόμενο της αρκούδας-χορεύτριας, σεβαστήκαμε το λύκο κι επιδιώξαμε την προστασία του, αγαπήσαμε και διαδώσαμε τον ελληνικό ποιμενικό.

Ξέραμε, πως η άγρια ζωή χωρίς τους οικότοπους της δεν μπορεί να ανθίσει. Γι’ αυτό κι ανοίξαμε τους ορίζοντες μας στην προστασία των δασών και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Κάθε τόσο, κάνουμε ένα βήμα πίσω και παίρνουμε μια ανάσα. Κάνουμε ένα απολογισμό γι’ όσα ήρθαν κι έφυγαν, γι όσα πετύχαμε και γι’ όσα μας γλίστρησαν μέσα από τα χέρια. Αναγνωρίζουμε τα λάθη μας και μεθάμε από χαρά με τις νίκες μας. Κι είναι αυτή η εμπειρία που μας επιτρέπει να σκεφτόμαστε το αύριο.

Αγαπάμε τη φύση και την άγρια ζωή. Τα είδη που απειλούνται και τα μέρη στα οποία ζουν. Έχουμε ανάγκη τα υγιή δάση, το καθαρό νερό και τον αέρα, γιατί αυτά είναι η αιτία της ευημερίας μας.

Όνειρο μας είναι να έχουμε τους πόρους ώστε να συνεχίσουμε για πολλά χρόνια ακόμα να είμαστε ενωμένοι και να φροντίζουμε για την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης.Επιστήμονες, εθελοντές, φορείς, πολίτες. Όλοι μπορούμε να ανήκουμε στην ίδια ομάδα, αυτή που νοιάζεται για το κάτι παραπάνω.

ΔΡΑΣΕΙΣ

ΒΙΟΤΟΠΟΣ

Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ σχεδίασε και υλοποίησε το τριετές πρόγραμμα «ΒΙΟτοπος – Η Φύση στην Αυλή μας» με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» και την αιγίδα του ΥΠΑΙΘΠΑ.

Το πρόγραμμα αφορά στην ανάπτυξη δράσεων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και βιωματικής εκπαίδευσης για παιδιά και εφήβους, μέσω της δημιουργίας πρότυπων Βοτανικών Κήπων.

Με άξονα το φυσικό περιβάλλον και τις αρχές της διατήρησης, της φροντίδας και της ανάπτυξής του, ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ προσέφερε σε 15 Γυμνάσια και Λύκεια και 5 Ιδρύματα Ευπαθών Κοινωνικών Ομάδων, σε όλη την Ελλάδα, μία ουσιαστική παιδαγωγική εμπειρία.
Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ αφού ενημέρωσε εκτενώς μαθητές και εκπαιδευτικούς, τους φιλοξενούμενους και εργαζόμενους των Ιδρυμάτων, σχετικά με τα μικροπεριβάλλοντα που θα δημιουργούνταν στις σχολικές αυλές, τους ενέπλεξε ενεργά στη δημιουργία των κήπων σε συνεργασία με τα ειδικευμένα συνεργεία του, από τη διαδικασία του σχεδιασμού ως τη διαδικασία της φύτευσης αλλά και της αισθητικής των κήπων.

Η δημιουργία των Κήπων θα αποτελέσει ένα πολύτιμο «εργαλείο» στο χώρο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, διαδραματίζοντας πρωτεύοντα ρόλο στην ανάπτυξη στάσεων, συμπεριφορών, δεξιοτήτων, απαραίτητων για την επίλυση των σημαντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων του πλανήτη.

Το πρόγραμμα «ΒΙΟτοπος – Η Φύση στην Αυλή μας»:

• διδάσκει σε παιδιά και εφήβους τη σημασία των φυτών για την ανθρώπινη ζωή αλλά και τα οικοσυστήματα του πλανήτη,
• εξοικειώνει με τον κόσμο των φυτών και θα επισημάνει τη σημασία διατήρησης της αυτοφυούς άγριας χλωρίδας της Ελλάδας,
• μεταδίδει την πληροφορία για την προστασία της βιοποικιλότητας και των απειλούμενων με εξαφάνιση φυτών,
• ευαισθητοποιεί σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος,
• μεταδίδει τη σπουδαιότητα βασικών βιολογικών εννοιών και διαδικασιών στην καθημερινότητά μας: βιοποικιλότητα, άγρια πανίδα, μηχανισμοί δασικών οικοσυστημάτων,
• ενθαρρύνει τη συμμετοχή σε δημιουργικές και ομαδικές δραστηριότητες, όπως η δημιουργία ενός κήπου, και η εικαστική παρέμβαση (ζωγραφική μεγάλων επιφανειών σε σχολεία και ιδρύματα),
• βοηθάει τα παιδιά να οικειοποιηθούν το χώρο του σχολείου, με σκοπό να τον φροντίζουν και να τον αισθάνονται ως χώρο δημιουργίας και μάθησης,
• θα μεταμορφώνει τα σχολεία σε καλαίσθητους χώρους ώστε να αποτελούν ευχάριστο εκπαιδευτικό περιβάλλον.

Οι βοτανικοί κήποι ακολούθησαν 5 θεματικά πρότυπα:

1. Βιότοπος της Αρκούδας
2. Βιότοπος του Λύκου
3. Δέντρα που προτιμούν το Νερό
4. Δέντρα επιβράδυνσης της Φωτιάς
5. Βιότοποι με Αρωματικά φυτά

Ένα επιτελείο ειδικευμένων συνεργατών του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ-επιστημόνων (δασολόγος, βιολόγος, γεωπόνος, παιδαγωγός, εικαστικός) εργάστηκαν για την αρτιότερη υλοποίησή του.

Εμείς στον ΑΡΚΤΟΥΡΟ πιστεύουμε ότι οι ΒΙΟ-τοποι που δημιουργούμε αποτελούν πραγματικούς τόπους ζωής για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, όχι μόνο κατά τη φάση της κατασκευής τους αλλά και στη συνέχεια, καθώς φιλοδοξούμε ότι οι κήποι θα «κατοικηθούν» από εκπροσώπους της πανίδας και της ορνιθοπανίδας και έτσι θα έρθει όντως η φύση στις σχολικές αυλές.

ΔΑΣΗ

Αναδασώσεις

Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ πραγματοποιεί από το 1997 αναδασώσεις για τη δημιουργία ή αποκατάσταση δασών και για τον εμπλουτισμό της βιοποικιλότητας και την αύξηση της τροφικής διαθεσιμότητας για την άγρια πανίδα με άγρια καρποφόρα είδη. Μέχρι σήμερα έχει φυτέψει περίπου 150.000 δέντρα στην Ελλάδα και αναδασώνει περιοχές που έχουν καεί αρκετές φορές και δεν είναι δυνατή η φυσική αναγέννησή τους. Σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Αναδασώσεων και τους αρμόδιους τοπικούς φορείς ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ διασφαλίζει τις απαραίτητες αδειοδοτήσεις. Το εξειδικευμένο συνεργείο του φροντίζει για την σωστή ανάπτυξη των δέντρων για 3 χρόνια, απαραίτητο διάστημα ώστε να επιβιώσουν.

Καθαρισμοί δασών

Πρόγραμμα καθαρισμού & προστασίας περιαστικών δασών από ανόργανες (απορρίμματα) και οργανικές ύλες (ξερά δέντρα και κλαδιά). Σκοπός της δράσης είναι η αναβίωση των δασών γύρω από τις πόλεις μας ώστε να γίνουν χώροι βιώσιμοι για τον άνθρωπο αλλά και για τα είδη της πανίδας και χλωρίδας που φιλοξενεί.

ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ

Το πολύμηνο πρόγραμμα ανατροφής και εκπαίδευσης των νεαρών ζώων ώστε να είναι έτοιμα να επιβιώσουν μόνα τους ελεύθερα στη φύση καθώς και η επιχείρηση απελευθέρωσής τους ολοκληρώθηκε με επιτυχία από την επιστημονική μας ομάδα και έτυχε της προσοχής της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας.

Πάγια θέση μας αποτελεί ότι τα άγρια ζώα δεν πρέπει να ζουν σε καθεστώς αιχμαλωσίας. Με αυτό ως γνώμονα και χάρη στις δυνατότητες που μας παρέχουν ο Ειδικός Χώρος Επανένταξης, ένα περιφραγμένο φυσικό δάσος έκτασης 10 στρεμμάτων, και η επιστημονική μας ομάδα, ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ μπορεί, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, να αναλάβει την κτηνιατρική φροντίδα, περίθαλψη και επανένταξη στη φύση ορφανών άγριων ζώων. Άλλωστε, η επανένταξη είναι μία συνηθισμένη πρακτική σε πολλές χώρες.

Παρακαλούμε τους πολίτες σε περιπτώσεις εύρεσης ορφανών μικρών αρκούδων και λύκων να επικοινωνούν άμεσα με τις αρμόδιες Δασικές ή Αστυνομικές Αρχές καθώς και με την Ομάδα Άμεσης Επέμβασης του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ στα τηλέφωνα 23860 31155 & 6957834668.

Αξίζει βέβαια να σημειωθεί πως οι αρκούδες που φιλοξενούνται στο Περιβαλλοντικό Κέντρο του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, έχοντας χάσει νωρίς τη μητέρα τους, δεν πρόλαβαν να διδαχθούν τους βασικούς μηχανισμούς επιβίωσης και κατά συνέπεια, είναι αδύνατο να επανενταχθούν και να επιβιώσουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Μετά την εισαγωγή και την περίθαλψή τους στον Κτηνιατρικό Σταθμό, μεταφέρονται στο Καταφύγιο της Αρκούδας, ένα ειδικά περιφραγμένο τμήμα φυσικού δάσους οξιάς, έκτασης 50 στρεμμάτων, όπου θα ζήσουν το υπόλοιπο της ζωής τους, πάντα με την ανθρώπινη φροντίδα και μέριμνα.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ είναι ο μοναδικός φορέας στην Ελλάδα ο οποίος ασχολείται για περισσότερο από 15 χρόνια με την επιστημονική μελέτη της καφέ αρκούδας και η εμπειρία και τεχνογνωσία που έχουν αποκτήσει οι ερευνητές του είναι πολύτιμη για την προστασία και τη διαχείριση του απειλούμενου αυτού είδους. Στις αρχές της ερευνητικής του δραστηριότητας, ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε «κλασικές» μεθόδους συλλογής δεδομένων σχετικά με την παρουσία, βιολογία και οικολογία της αρκούδας σε μία περιοχή, οι οποίες περιλάμβαναν τη χρησιμοποίηση ερωτηματολογίων και την αναζήτηση ενδείξεων παρουσίας όπως ίχνη, περιττώματα, σημάδια στα δένδρα, αναποδογυρισμένες πέτρες, κ.τ.λ. Σήμερα, οι ερευνητές του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ χρησιμοποιούν και άλλες μεθόδους μελέτης της καφέ αρκούδας.

 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΙΜΕΝΙΚΟΥ

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΙΜΕΝΙΚΟΥ

Ο Ελληνικός Ποιμενικός σκύλος προστατεύει εδώ και αιώνες τα κοπάδια των ορεινών περιοχών της χώρας μας και δικαιωματικά σήμερα αποτελεί κομμάτι της φυσικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Είναι πολύτιμος γιατί είναι άριστα προσαρμοσμένος στις φυσικές συνθήκες του ορεινού ελλαδικού χώρου και αποτελεί πλέον έναν πολύτιμο και αναντικατάστατο φύλακα, ικανό να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις μεγάλων σαρκοφάγων, όπως η αρκούδα και ο λύκος.

Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ στο πλαίσιο της πρόληψης των ζημιών που προκαλούν οι αρκούδες και οι λύκοι στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο και θέλοντας να προστατεύσει την ελληνική φυλή σκύλων που κινδυνεύει με εξαφάνιση, εκτρέφει από το 1998 ελληνικούς ποιμενικούς και τους χορηγεί δωρεάν σε κτηνοτρόφους των οποίων τα κοπάδια βόσκουν σε ορεινές περιοχές που αποτελούν το βιότοπο των μεγάλων σαρκοφάγων ζώων. Το πρόγραμμα αναπαραγωγής υλοποιείται σε σύγχρονες εγκαταστάσεις στον Αετό Φλώρινας, που περιλαμβάνουν 10-12 χώρους διαμονής γεννητόρων, κοινό χώρο εξάσκησης των ζώων και χώρο εγκλιματισμού με παραγωγικά ζώα (πρόβατα, κατσίκια, αγελάδες). Κάθε χρόνο στο Κέντρο γεννιούνται περίπου 50 κουτάβια.

 ΑΙΧΜΑΛΩΤΑ ΖΩΑ

Από την ίδρυσή του ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ επικέντρωσε τις προσπάθειές του στην αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης αιχμαλωσίας άγριων ζώων. Έπειτα από δυναμικές παρεμβάσεις κατάφερε την εξάλειψη του φαινόμενου της αρκούδας «χορεύτριας» στην Ελλάδα ενώ εξακολουθεί να εργάζεται για την εξάλειψη της παράνομης αιχμαλωσίας στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Επίσης, μέσω του προγράμματος LIFE «ΛΥΚΟΣ» κατέσχεσε λύκους από ιδιώτες και τους ζωολογικούς κήπους της Φλώρινας και της Αθήνας.

Το φαινόμενο της αρκούδας «χορεύτριας» ήταν διαδεδομένο στην Ελλάδα παλιότερα. Οι αρκούδες συλλαμβάνονταν από μικρές, αφού πρώτα σκότωναν τη μητέρα τους, που δεν θα επέτρεπε αλλιώς σε κανέναν να πλησιάσει τα μικρά της, και περνούσαν από μία βάναυση διαδικασία «εκπαίδευσης». Αφού τρυπούσαν η μύτη του ζώου για να περαστεί ο χαλκάς και έσπαγαν τους κυνόδοντες με μεταλλικά εργαλεία, το ζώο αναγκαζόταν να πατάει σε πυρακτωμένες λαμαρίνες υπό τον ήχο του ντεφιού. Στην προσπάθειά του να αποφύγει το κάψιμο το αρκουδάκι σηκωνόταν στα πισινά του πόδια και βημάτιζε επιτόπου. Η εκμάθηση, συνεχιζόταν για αρκετό διάστημα ώσπου να δημιουργηθεί στην πραγματικότητα ένας τύπος εξαρτημένου αντανακλαστικού. Για να επιτευχθεί η επιθυμητή συμπεριφορά το ζώο ταϊζόταν ελάχιστα και επιβραβευόταν μπροστά στο κοινό με αποφάγια.

Η κατοχή λύκου από ιδιώτες ενίσχυε το φαινόμενο του υβριδισμού του λύκου με σκύλους με δυο τρόπους: α) με άμεση διασταύρωση έπειτα από απόφαση των κατόχων, έχοντας την αφελή εντύπωση πως θα δημιουργήσουν «λυκόσκυλα» και β) στην περίπτωση προβληματικών – επιθετικών ατόμων (λύκων ή και υβριδίων) τα εγκατέλειπαν και στη συνέχεια τα ζώα αυτά έχοντας εξαρτηθεί απόλυτα από την ανθρώπινη παρουσία παρέμεναν κοντά σε κατοικημένες περιοχές, προκαλώντας ζημιές αλλά και ζευγαρώνοντας με αδέσποτους σκύλους.

Σήμερα 12 πρώην αιχμάλωτες αρκούδες φιλοξενούνται στο Καταφύγιο της Αρκούδας που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE ‘ΑΡΚΤΟΣ’ και βρίσκεται στο Νυμφαίο Φλώρινας, μέσα σε φυσικό δάσος οξιάς, ενώ η ευρύτερη περιοχή αποτελεί τυπικό βιότοπο της αρκούδας. Παρομοίως, 9 πρώην αιχμάλωτοι λύκοι φιλοξενούνται στο Καταφύγιο του Λύκου, σ’ ένα ειδικά περιφραγμένο τμήμα φυσικού δάσους βελανιδιάς, έκτασης 70 στρεμμάτων, όπου θα ζήσουν το υπόλοιπο της ζωής τους.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΕ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ

http://www.arcturos.gr/