Ο Τυραννόσαυρος (Tyrannosaurus, από τα ελληνικά τύραννος και σαύρος) είναι γένος θηριόποδου δεινόσαυρου. Το είδος Tyrannosaurus rex (rex σημαίνει βασιλιάς στα λατινικά) που συχνά αναφέρεται εν συντομία T. rex, είναι αναπόσπαστο τμήμα του λαϊκού πολιτισμού. Έζησε σε όλη την περιοχή της σημερινής δυτικής Βόρειας Αμερικής, με πολύ ευρύτερη κατανομή από τους άλλους τυραννοσαυρίδες. Απολιθώματά του βρίσκονται σε ποικιλία σχηματισμών που χρονολογούνται από τη Μααστρίχτια περίοδο του ύστερου Κρητιδικού, 67 με 65,5 εκατομμύρια χρόνια πριν. Ήταν από τους τελευταίους, εκτός των πτηνών, δεινοσαύρους που έζησαν πριν το συμβάν εξαφάνισης Κρητιδικού-Τριτογενούς.
Όπως και οι άλλοι τυραννοσαυρίδες, ο Τυραννόσαυρος ήταν δίποδο σαρκοφάγο με ογκώδες κρανίο που εξισορροπούνταν από μία μακριά, βαριά ουρά. Σε σχέση με τα μεγάλα και ισχυρά οπίσθια άκρα, τα εμπρόσθια άκρα του Τυραννόσαυρου ήταν μικρά, αν και ασυνήθιστα ισχυρά για το μέγεθός τους, και έφεραν δύο δάκτυλα με νύχια. Αν και άλλα θηριόποδα είχαν συγκρίσιμο ή και μεγαλύτερο μέγεθος από τον Tyrannosaurus rex, είναι ο μεγαλύτερος γνωστός τυραννοσαυρίδης και ένας από τους μεγαλύτερους επίγειους θηρευτές, με μήκος που έφτανε τα 14 m,ύψος στο ισχίο 4 m,και βάρος που έφτανε τους 6-7 τόννους. Ήταν με διαφορά το μεγαλύτερο σαρκοφάγο στο περιβάλλον του, και πιθανώς ήταν κορυφαίος θηρευτής, θηρεύοντας αδρόσαυρους και κερατόψια, αν και κάποιοι ειδικοί πρότειναν ότι ήταν κατά κύριο λόγο πτωματοφάγος. Η διαφωνία για το αν ήταν κορυφαίος θηρευτής ή πτωματοφάγος είναι μια από τις μεγαλύτερες σε διάρκεια διαφωνίες στην παλαιοντολογία.
Έχουν αναγνωριστεί πάνω από 30 δείγματα Tyrannosaurus rex, κάποια από τα οποία είναι σχεδόν ολόκληροι σκελετοί. Έχουν αναφερθεί μαλακοί ιστοί και πρωτεΐνες σε τουλάχιστον ένα από αυτά τα δείγματα. Η πληθώρα απολιθωμένου υλικού έχει επιτρέψει σημαντική έρευνα σε πολλές πτυχές της βιολογίας του, όπως την οντογένεση και τη βιομηχανική. Η διατροφικές συνήθειες, η φυσιολογία και η δυνατή ταχύτητα κίνησής του είναι ακόμα αντικείμενα συζήτησης. Η ταξινομία του είναι αμφισβητούμενη, καθώς κάποιοι επιστήμονες θεωρούν το είδος Tarbosaurus bataar από την Ασία ως δεύτερο είδος Τυραννόσαυρου, ενώ άλλοι διατηρούν τον Ταρμπόσαυρο ως ξεχωριστό γένος. Αρκετά άλλα γένη τυραννοσαυριδών από τη Βόρεια Αμερική θεωρούνται πλέον συνώνυμα με τον Τυραννόσαυρο.
Ιστορία
Ο Χένρι Φέρφιλντ Όσμπορν, πρόεδρος του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, ονόμασε τον Τυραννόσαυρο ρεξ το 1905. Το όνομα γένους προέρχεται από τα ελληνικά τύραννος και σαύρος. Ο Όσμπορν χρησιμοποίησε τη λατινική λέξη rex, που σημαίνει βασιλιάς, για το όνομα είδους. Αμφότερα δόθηκαν για να δοθεί έμφαση στο μέγεθος του ζώου και την αντιλαμβανόμενη κυριαρχία του στα υπόλοιπα είδη της εποχής του.
Τα πρώτα ευρήματα
Δόντια που πλέον θεωρείται ότι ανήκουν σε Tyrannosaurus rex βρέθηκαν στο 1874 από τον Α. Λέικς κοντά στο Γκόλντεν του Κολοράντο. Τη δεκαετία του 1890, ο Τζ. Μπ. Χάτσερ συνέλεξε μετακρανιακά στοιχεία στο ανατολικό Γουαϊόμινγκ. Τα απολιθώματα θεωρήθηκε ότι ανήκαν σε ένα μεγάλο είδος Ορνιθόμιμου (Ornithomimus grandis) αλλά πλέον πιστεύεται ότι ανήκουν σε Tyrannosaurus rex. Θραύσματα σπονδύλων που βρέθηκαν από τον Ε. Ντ. Κόουπ στη δυτική Νότια Ντακότο το 1892 και ονομάστηκαν Manospondylus gigas, επίσης έχουν αναγνωριστεί ως σπόνδυλοι Tyrannosaurus rex.
Μοντέλο υπο κλίμακα εκθέματος που σχεδιάζονταν για το Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας από τον Χ. Φ. Όσμπορν και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.
Ο Μπάρνουμ Μπράουν, βοηθός διευθυντή του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, βρήκε τον πρώτο τμηματικό σκελετό ενός Tyrannosaurus rex στο ανατολικό Γουαϊόμινγκ το 1900. Ο Χ.Φ. Όσμπορν αρχικά ονόμασε τον σκελετό Dynamosaurus imperiosus σε μία διατριβή του το 1905. Ο Μπράουν βρίκε ακόμα ένα τμηματικό σκελετό στον Σχηματισμό Χελ Κρικ στη Μοντάνα το 1902. Ο Όσμπορν χρησιμοποίησε αυτόν τον σκελετό ως ολότυπο για να περιγράψει τον Tyrannosaurus rex στην ίδια διατριβή στην οποία περιέγραψε τον D. imperiosus. Το 1906, ο Όσμπορν αναγνώρισε τα δύο ως συνώνυμα, και επέλεξε το Tyrannosaurus ως έγκυρο όνομα. Το αρχικόυλικό του Dynamosaurus βρίσκεται στις συλλογές του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο.
Συνολικά, ο Μπράουν βρήκε πέντε τμηματικούς σκελετούς Τυραννόσαυρου. Το 1941, ο σκελετός που βρήκε ο Μπράουν το 1902 πουλήθηκε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κάρνεγκι του Πίτσμπουργκ της Πενσιλβάνιας. Ο τέταρτος και μεγαλύτερος σκελετός που βρήκε ο Μπράουν εκτίθεται στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκ.
Αν και υπάρχουν πολυάριθμοι σκελετοί ανά τον κόσμο, μόνο ένα ίχνος έχει καταγραφεί, και αυτό στο Philmont Scout Ranch στο βορειοανατολικό Νέο Μεξικό. Ανακαλύφθηκε το 1983 και αναγνωρίστηκε και καταγράφηκε το 1994.
ΠΗΓΗ: Wikipedia
