Ένα τέτοιο γεγονός, σημάδεψε τα ναυτικά χρονικά της αρχαιότητας και χαρακτηρίστηκε σαν μοναδικό: μέσα σε λίγες ώρες, ξημερώματα, κάπου στα 387 π.Χ. οι Σπαρτιάτες μπήκαν μέσα στο λιμάνι του Πειραιά, αχρήστευσαν πολλά πολεμικά αθηναϊκά πλοία, άρπαξαν άλλα εμπορικά μαζί με το πλήρωμά τους, απήγαγαν εμπόρους, ναυκλήρους κι έφυγαν ανενόχλητοι! Φαίνεται πως οι Αθηναίοι θα έκαναν αρκετό καιρό για να ξεπεράσουν τη ντροπή τους από το πάθημα.. και δεν ξέρουμε ποιοί λογοδότησαν για την αμέλειά τους.

Ο Πελοποννησιακός πόλεμος είχε τελειώσει προ πολλού (431 – 404 π.Χ.).Η συρρικνωμένη και λαβωμένη πάλαι ποτέ αθηναϊκή ηγεμονία μπόρεσε με το κίνημα του Θρασύβουλου, που κατείχε το λόφο της Μουνιχίας (Καστέλλα) να διώξει τους τριάκοντα τυράννους από το Άστυ και τους εν Πειραιεί δέκα και να αποκαταστήσει τη Δημοκρατία στα 403 π.Χ.  Η πειραϊκή οικονομία είχε μαραζώσει. Η πόλη ήταν γεμάτη άνεργους αγρότες, ναυτικούς κι εμπόρους. Οι συναλλαγές με τα ξένα λιμάνια είχαν μειωθεί, τα πράγματα ήταν δύσκολα αλλά η ζωή του μικτού εκείνου πληθυσμού που ζούσε σε αυτήν κυλούσε κανονικά.

Ώσπου στα 393 π.Χ. έφτασε ο Κόνων με άφθονα χρήματα, έχοντας καταστρέψει το στόλο των Λακεδαιμονίων στην Κνίδο, αφού προηγουμένως τα «βρήκε» με τους Πέρσες. Άρχισε η ανοικοδόμηση των τειχών, χτίστηκαν καινούργιοι ναοί και δημόσια καταστήματα, επισκευάστηκαν οι λιμενικές εγκαταστάσεις.

Το Κονώνειον τείχος στην Πειραϊκή ακτή 19 αι .

Οι Σπαρτιάτες φυσικά δεν έπαψαν να παρενοχλούν – όποτε έβρισκαν ευκαιρία – τους Αθηναίους στη θάλασσα με τη μορφή πειρατικών επιθέσεων. Η μόνιμη αντιζηλία των Αθηναίων με την Αίγινα, που την αποκαλούσαν «η του Πειραιώς λήμη», δηλαδή τσίμπλα στο μάτι του Πειραιά, έκαναν το γειτονικό μας νησί σταθερό σύμμαχο της Σπάρτης. Από εκεί ορμώμενοι οι Σπαρτιάτες κι άλλοι σύμμαχοί τους εχθροί των Αθηναίων και μισθοφόροι, είχαν αποκλείσει τα νερά του Σαρωνικού, εμποδίζοντας τη ναυσιπλοΐα.
Στα 387 π.Χ. αρχηγός του σπαρτιατικού στόλου στην Αίγινα ήταν ο Γοργώπας.  Είχε φτάσει από την Έφεσο με δώδεκα πλοία, ένα απομεσήμερο κι αφού αποβιβάστηκε με τους στρατιώτες του, τους έβαλε να δειπνήσουν.

Το ίδιο διάστημα ο Αθηναίος Εύνομος, ξεκίνησε με το στόλο του, καθυστερώντας κάπως, με πορεία προς τον Πειραιά. Σα νύχτωσε, άναψε τα φανάρια του πλοίου του, όπως συνηθιζόταν κι οδηγούσε μπροστά, για να μη παραπλανηθούν και μπερδευτούν τα επόμενα που ακολουθούσαν.

Ο Γοργώπας επιβίβασε τους άνδρες του σε ακτή της Αττικής και παρακολουθούσε τους Αθηναίους σε απόσταση για να μη φαίνονται, έχοντας για σημάδι τον αναμμένο τους λαμπτήρα. Οι κελευστές του, αντί να χρησιμοποιούν τη βροντερή φωνή τους δίνοντας τα συνθήματα για το ρυθμό της κωπηλασίας, για να μην ακούγονται πολύ κτυπούσαν πέτρες κι έβγαζαν άναρθρους ήχους, ενώ τα κουπιά γλιστρούσαν αθόρυβα στα νερά.

Στο ύψος του Ζωστήρα (Βουλιαγμένη) ο Εύνομος πλησίασε στην ξηρά κι άρχισε τις διαδικασίες αποβίβασης.
Τότε, με το φως της σελήνης, επιτέθηκε ο Γοργώπας. Αιχμαλωτίστηκαν τέσσαρα αθηναϊκά πλοία, τα υπόλοιπα βρήκαν καταφύγιο στο λιμάνι του Πειραιά. Για αντίποινα ο Ευαγόρας με 800 πελταστές και δέκα τριήρεις κατευθύνθηκε στην Αίγινα κι όταν ήλθαν ενισχύσεις, οπλίτες με αρχηγό το Δημαίνετο, έστησε ενέδρα και σκότωσε πολλούς αντίπαλους – μεταξύ των οποίων και τον Γοργώπα.

Ο σύγχρονος Πειραιάς ξαναείδε αρχαία πλοία στους Ολυμπιακούς του 2004. Το βράδυ της Τετάρτης 11 Αυγούστου, αντίγραφο τριήρους με το όνομα ΟΛΥΜΠΙΑΣ μετέφερε την ολυμπιακή φλόγα – δάδα στο λιμάνι κι από εκεί με τα χέρια των Χρήστου Βαρτζάκη, Χρυσούλας Χρυσικού, Παναγιώτη Φασούλα, Λεωνίδα Ανδριανόπουλου κατέληξε και τοποθετήθηκε όλη τη νύχτα σε βωμό μπροστά από το Δημοτικό Θέατρο. Το συνόδευαν το ΚΕΡΥΝΕΙΑ – ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ και το ΜΙΝΩΑ, που είχαν αράξει τις μέρες εκείνες στη Μαρίνα Ζέας. Την φωτογραφία τράβηξα από την Πειραϊκή, ενθουσιασμένος από το ανεπανάληπτο αυτό θέαμα.Δημήτρης Κρασονικολάκης

Η θάλασσα ήταν πάλι ανοιχτή σα σε καιρό ειρήνης για τους Αθηναίους.Οι Λακεδαιμόνιοιέστειλαν αυτή τη φορά τον Τελευτία που μάζεψε τους στρατιώτες και τους έδωσε θάρρος με υποσχέσεις για γρήγορη εξασφάλιση των αναγκαίων τροφίμων και χρημάτων. Τους άφησε να φάνε, ό,τι κι όπως θέλουν, να προμηθευτούν όμως τρόφιμα μιας ημέρας κι αμέσως να πάνε στα πλοία για να αποπλεύσουν στην ώρα τους. Έτσι κι έγινε!
Έφυγαν μέσα στη νύχτα κι έπλεαν αργά προς τον Πειραιά, άλλοτε ξεκουράζοντάς τους και παραγγέλλοντας τους να κοιμούνται, άλλοτε προσκομίζοντάς τους στα κουπιά.

-Εάν κάποιος μας διακόψει λέγοντας, σημειώνει ο Ξενοφών στα Ελληνικά του, βιβλίο V, κεφάλαιο 1, παράγραφος 19, ότι ήταν τρέλα να προχωρά ο Τελευτίας με δώδεκα τριήρεις εναντίον των Αθηναίων που είχαν σαφώς περισσότερα πλοία, ας καταλάβει το συλλογισμό του:σκέφτηκε δηλαδή ότι μετά το θάνατο του Γοργώπα θα είχαν αμελήσει κάπως τη φύλαξη του λιμανιού τους, κι αν ήταν δυνατόν να υπάρχουν αγκυροβολημένες τριήρεις ήταν πιο εύκολο να επιτεθεί εκεί σε είκοσι αθηναϊκά πλοία, παρά εναντίον δέκα κάπου αλλού.

Ήξερε βέβαια, πως σε όποια καράβια ήταν σταματημένα έξω από το λιμάνι, οι ναύτες θα παρέμεναν οπωσδήποτε μέσα σε αυτά, σε εκείνα όμως που βρίσκονταν μέσα, οι μεν τριήραρχοι θα πήγαιναν στα σπίτια τους, οι δε ναύτες θα κατέλυαν από ’δω κι από ’κει, στα ποτοπωλεία και στους οίκους ανοχής.

Στάθηκε πέντε με έξι στάδια (κανένα χιλιόμετρο) μπροστά από το λιμάνι του Πειραιά κι έκανε απόλυτη ησυχία. Μόλις χάραξε, ξεκίνησε σταθερά κι οι άλλοι τον ακολούθησαν. Τους είχε διατάξει να μη βυθίσουν κανένα από τα στρογγύλα πλοία (φορτηγά), ούτε να καταστρέψουν οποιοδήποτε άλλο. Αν έβλεπαν κάποια αγκυροβολημένη τριήρη, αυτή να προσπαθήσουν να αχρηστέψουν για να μην πλέει.

Η δολιοφθορά έγινε σύμφωνα με το σχέδιο: όσα εμπορικά έβρισκαν, ακόμα και γεμάτα τα έδεναν με σκοινιά και τα τράβαγαν έξω από το λιμάνι.
Στα πιο μεγάλα, όπου μπορούσαν ανέβαιναν κι έπιαναν αιχμαλώτους. Υπήρξαν μερικοί, πιο ξεθαρρεμένοι που πήδηξαν στην προκυμαία, στο Δείγμα (εκθέτανε τα εισαγόμενα από το εξωτερικό προϊόντα) κι αρπάζοντας κάμποσους περαστικούς, έμπορους και ναύκληρους τους μετέφεραν στα πλοία τους.
Ενώ συνέβαιναν τα παραπάνω, όσοι από τους Πειραιώτες το πήραν είδηση έβγαιναν από τα σπίτια τους απορώντας τι ήταν αυτή η φασαρία.  Όσοι ήταν ήδη στους δρόμους, άλλοι έτρεχαν προς τα πλοία, άλλοι προς την Αθήνα για να το αναγγείλουν. Τότε οι Αθηναίοι έσπευσαν για βοήθεια με οπλίτες και ιππείς, νομίζοντας ότι είχε κυριευθεί ο Πειραιάς.

 Ήταν πλέον αργά. Κατεβαίνοντας στο λιμάνι, δεν είχαν παρά να σταθούν δίπλα στους ταραγμένους Πειραιώτες και να μετρούν απογοητευμένοι τις απώλειες.

Ο Τελευτίας έστειλε τα κουρσεμένα πλοία στην Αίγινα με τη συνοδεία τριών – τεσσάρων τριηρών.
Με τις υπόλοιπες, δρώντας έξυπνα έκανε τον περίπλου της Αττικής.
Καθώς φαινόταν να έρχεται από τον Πειραιά, δεν κίνησε τις υποψίες του κόσμου, έτσι συνέλαβε χωρίς αντίσταση πολλά αλιευτικά σκάφη και άλλα γεμάτα ανθρώπους (πορθμεία) που έρχονταν από τα νησιά.Φτάνοντας στο Σούνιο έπιασε και ολκάδες (φορτηγά ιστιοφόρα), άλλες γεμάτες με στάρι κι άλλες με εμπορεύματα.

Ύστερα επέστρεψε στην Αίγινα. Αφού πούλησε τα λάφυρα έδωσε προκαταβολικά στους στρατιώτες το μισθό ενός μηνός. Συνεχίζοντας να κάνει το ίδιο, είχε διπλό όφελος. Συντηρούσε και τα πλοία και τα πληρώματα, αλλά και τους στρατιώτες του είχε να τον υπηρετούν «ηδέως και ταχέως»!