Απεικονίζεται μία νέα θλιμμένη γυναίκα καθισμένη σε δίφρο -σκαμνί. Πρόκειται για τη νεκρή. Το όνομά της είναι Φιλονόη όπως μαθαίνουμε από την επιγραφή. Δίπλα της βρίσκεται μία άλλη γυναίκα η οποία έχει στην αγκαλιά της ένα βρέφος. Το βρέφος τείνει τα χεράκια του προς τη μητέρα του, την οποία όμως δε μπορεί να φτάσει.

Κατά την αρχαϊκή εποχή η περσική αυτοκρατορία είχε εξαπλωθεί στη Μικρά Ασία και σε άλλες περιοχές με συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς. Οι Πέρσες επιχείρησαν να υποδουλώσουν και τους Έλληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας. Εξεστράτευσαν δύο φορές εναντίον τους. Όμως και οι δύο εκστρατείες αποκρούστηκαν με επιτυχία.

Οι Έλληνες των περιοχών που τελούσαν υπό περσική κατοχή συνειδητοποίησαν ότι οι Πέρσες δεν ήταν ανίκητοι. Προκειμένου να απελευθερωθούν από τους Πέρσες ζήτησαν τη βοήθεια της Σπάρτης και της Αθήνας, των πόλεων-κρατών που είχαν πρωταγωνιστήσει στις μάχες εναντίον των Περσών. Η Σπάρτη αρνήθηκε να τους βοηθήσει, ενώ η Αθήνα δέχτηκε. Έτσι, το 478 π.Χ. συγκροτήθηκε συμμαχία με επικεφαλείς τους Αθηναίους  και έδρα τη Δήλο, το ιερό νησί του Απόλλωνα. Στη συμμαχία μετείχαν πολλές πόλεις- κράτη της ηπειρωτικής Ελλάδας και πολλά νησιά. Οι σύμμαχοι ορκίστηκαν ότι θα τηρούσαν τους όρους της συμφωνίας στον Απόλλωνα και το ταμείο της συμμαχίας τοποθετήθηκε στη Δήλο. Ο στόχος της ήταν διπλός: Η άμυνα των πόλεων- κρατών της ηπειρωτικής Ελλάδας σε περίπτωση που οι Πέρσες επιχειρούσαν ξανά εκστρατεία εναντίον τους και η απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων. Τα μέλη της συμμαχίας είχαν την υποχρέωση να συνεισφέρουν με πλοία και άνδρες ή με χρήματα. Η συμμαχία της Δήλου διεξήγαγε και επιθετικές επιχειρήσεις εναντίον των Περσών σε μέρη που δεν υπήρχαν συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί, όπως η Αίγυπτος, αν και αυτό δεν προβλεπόταν κατά τη συγκρότησή της.

Λίγο μετά τη συγκρότηση της συμμαχία της Δήλου ο Κίμων πρωταγωνιστεί στην πολιτική ζωή της Αθήνας. Ο Κίμων ήταν γιος του στρατηγού Μιλτιάδη. Ο Μιλτιάδης είναι ο στρατηγός που οδήγησε τους Έλληνες στη νίκη στη μάχη του Μαραθώνα. Ο Κίμων, που ήταν ηγέτης της αριστοκρατικής παράταξης, αναδείχθηκε σε άξιο συνεχιστή του έργου του πατέρα του. Αναλαμβάνει την ηγεσία της Αθήνας και της συμμαχίας της Δήλου και οδηγεί τους Έλληνες σε νίκες εναντίον των Περσών. Ο Κίμων πιστεύει ότι η Αθήνα δεν πρέπει να έρθει σε αντιπαράθεση με τη Σπάρτη. Πιστεύει ότι μία ενδεχόμενη σύγκρουση Αθήνας και Σπάρτης θα οδηγούσε στην καταστροφή και τις δύο πόλεις. Ο Κίμων τάσσεται γενικά εναντίον των συγκρούσεων μεταξύ των Ελλήνων. Κάποια στιγμή η δημοκρατική παράταξη με κάποιο ασήμαντο πρόσχημα πείθει τον αθηναϊκό λαό να εξορίσει τον Κίμωνα.

Μετά το εξοστρακισμό του Κίμωνα την ηγεσία της Αθήνας αναλαμβάνει η δημοκρατική παράταξη. Ο ηγέτης της δημοκρατικής παράταξης Εφιάλτης δολοφονείται κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Τότε, την ηγεσία της δημοκρατικής παράταξης και της Αθήνας αναλαμβάνει ένας άντρας στην ηλικία περίπου των τριάντα ετών, ο Περικλής. Ο Περικλής κατάγεται από την οικογένεια των Αλκμαιωνιδών, από την οποία κατάγεται και ο Κλεισθένης, ο θεμελιωτής της αθηναϊκής δημοκρατίας. Το όνομα Περικλής σημαίνει: «ο περιτριγυρισμένος από δόξα». Ο Περικλής ηγήθηκε της Αθήνας κατά τη διάρκεια των ετών 461- 429 π.Χ. Τα χρόνια αυτά είναι γνωστά στην παγκόσμια ιστορία ως «ο χρυσός αιώνας του Περικλή». Ο χρυσός αιώνας διήρκησε στην πραγματικότητα μόνο 30 χρόνια! Ο Περικλής προωθεί δημοκρατικούς θεσμούς: Θεσπίζει τη μισθοδοσία όσων υπηρετούν σε δημόσια αξιώματα. Έτσι, πολίτες που δε μπορούσαν παλαιότερα να παρατήσουν την εργασία τους προκειμένου να ασχοληθούν ενεργά με την πολιτική, τώρα μπορούν. Ακόμα, θεσπίζει την επιδότηση των εισιτηρίων για θεατρικές παραστάσεις για τους φτωχούς πολίτες, επειδή για αυτόν είναι απαραίτητο να έχουν όλοι οι πολίτες υψηλό πνευματικό επίπεδο, ώστε να έχουν ορθή κρίση κατά τις συνελεύσεις της Εκκλησίας του δήμου.  Με τον Περικλή αλλάζει η εξωτερική πολιτική της πόλης: Οι αγώνες εναντίον των Περσών συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Παράλληλα όμως ο Περικλής στρέφεται εναντίον των σπαρτιατικών συμφερόντων. Οι Σπαρτιάτες διαμαρτύρονται. Ο Περικλής επιδιώκει και πετυχαίνει τη συναίνεση του αθηναϊκού δήμου για την ανάκληση του Κίμωνα από την εξορία προκειμένου να διαπραγματευτεί με τους Σπαρτιάτες. Ο Κίμων ήταν ο μόνος Αθηναίος πολιτικός που θα μπορούσε να κατευνάσει την οργή τους. Με τη μεσολάβηση του Κίμωνα ο πόλεμος με τη Σπάρτη αποφεύγεται προς το παρόν. Ο Κίμων τραυματίζεται σε μία μάχη εναντίον των Περσών και λίγο μετά πεθαίνει από το τραύμα του. Οι Αθηναίοι συνεχίζουν να αμφισβητούν τα συμφέροντα των Σπαρτιατών. Ο πόλεμος είναι προ των πυλών.

Αναφερόμαστε στη δημοκρατική και στην αριστοκρατική παράταξη. Οι δύο παρατάξεις εναλλάσσονται στην ηγεσία της πόλεως των Αθηνών στα πλαίσια του δημοκρατικού πολιτεύματος που εγκαθίδρυσε ο Κλεισθένης στην Αθήνα το 507 π.Χ. Η αριστοκρατική παράταξη είναι η παράταξη των ευγενών, ενώ η δημοκρατική είναι η παράταξη των αστών, δηλαδή των βιοτεχνών και των εμπόρων.

Τελικά ο πόλεμος μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης ξεσπά το 431 και διαρκεί έως το 404 π.Χ. Στον πόλεμο, που έχει επικρατήσει να ονομάζουμε πελοποννησιακό, νίκησε η Σπάρτη. Κατά τη διάρκειά του πελοποννησιακού πολέμου οι περισσότεροι Έλληνες τάχθηκαν με τον ένα ή τον άλλο αντίπαλο.

Στον πελοποννησιακό πόλεμο αντιπαρατάχθηκαν οι δύο υπερδυνάμεις της εποχής, η συντηρητική ολιγαρχική Σπάρτη με τη δημοκρατική φιλελεύθερη Αθήνα. Ο σπαρτιατικός στρατός ξηράς με τον αθηναϊκό στόλο. Η παλαιά υπερδύναμη της Ελλάδος με τη νέα φιλόδοξη ανερχόμενη δύναμη.

Την ιστορία του πελοποννησιακού πολέμου εξιστορεί ο Αθηναίος ιστορικός Θουκυδίδης. Ο Ηρόδοτος κατέγραψε  την ιστορία των περσικών πολέμων και έμεινε γνωστός ως «ο πατέρας της ιστορίας». Ο Θουκυδίδης όμως είναι πραγματικός ιστορικός. Αντίθετα με τον Ηρόδοτο δεν καταγράφει απλά τα γεγονότα, αλλά εμβαθύνει σε αυτά. Διακρίνει τα πραγματικά αίτιά τους από τις αφορμές. Όπως δηλώνει δε θέλει απλά να καταγράψει τα γεγονότα που συνέβησαν σε έναν πόλεμο, αλλά να δείξει  όλα όσα θα συμβαίνουν, όσο η φύση του ανθρώπου παραμένει ίδια. Σύμφωνα με το Θουκυδίδη αίτιο του πελοποννησιακού πολέμου υπήρξε η αυξανόμενη δύναμη της πόλεως των Αθηνών, η οποία  προκάλεσε την αντίδραση των Σπαρτιατών που ένοιωσαν ότι η ηγετική θέση που κατείχαν μεταξύ των Ελλήνων απειλείται.

Ο Θουκυδίδης δεν ολοκλήρωσε το έργο του, μάλλον δεν πρόλαβε, επειδή πέθανε. Το έργο του Θουκυδίδη συνέχισε Ξενοφώντας, ο οποίος κατέγραψε τα τελευταία χρόνια της ιστορίας του πολέμου.

Ο Περικλής πέθανε κατά το τρίτο έτος του πολέμου. Τότε, η Σπάρτη πολιορκούσε την Αθήνα. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας μία φοβερή επιδημία ξέσπασε στην πόλη, η οποία αποδεκάτισε το ένα τρίτο του πληθυσμού. Μεταξύ των θυμάτων ήταν και ο Περικλής. Ο Περικλής είχε προωθήσει τους δημοκρατικούς θεσμούς περιορίζοντας την πολιτική δύναμη των παλαιών γαιοκτημόνων που παραδοσιακά διοικούσαν την πόλη. Όμως μετά το θάνατό του οι Αθηναίοι πολίτες, που πλέον μπορούσαν να καθορίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό την πορεία της πόλης τους,  αποδείχθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων και γι’ αυτό έχασαν τον πόλεμο. Οι Αθηναίοι παρασύρθηκαν από ανίκανους πολιτικούς ή πολιτικούς που έβαζαν το προσωπικό τους συμφέρον πάνω από το συμφέρον της πόλης τους.

Ο Θουκυδίδης είναι θαυμαστής του Περικλή, αν και ο ίδιος ανήκε στην αντίπαλη πολιτική παράταξη, την αριστοκρατική. Στο έργο του ισχυρίζεται ότι ενώ το πολίτευμα της Αθήνας ήταν φαινομενικά δημοκρατικό, στην πραγματικότητα την εξουσία ασκούσε ένας μόνο άνδρας, ο Περικλής. Σύμφωνα με τον ιστορικό ο Περικλής μπορούσε να συγκρατεί το λαό της Αθήνας, όταν ήταν πέρα από τη λογική τολμηρός  και να τον ενθαρρύνει, όταν έδειχνε ατολμία χωρίς λόγο.

Φαινομενικά αυτοί που νίκησαν στον πελοποννησιακό πόλεμο ήταν οι Σπαρτιάτες. Όμως, αυτοί που πραγματικά κέρδισαν από τον πόλεμο ήταν οι Πέρσες. Πότε η Αθήνα και πότε η Σπάρτη προστρέχει στην αυλή του Πέρση βασιλιά, για να ζητήσει τη βοήθειά του. Επιπλέον, τα νησιά του Αιγαίου που είχαν ζητήσει τη βοήθεια των Αθηνών για να απελευθερωθούν από τους Πέρσες, τώρα ζητούν τη βοήθεια των Περσών για να απελευθερωθούν από τους Αθηναίους. Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι οι Έλληνες λίγα χρόνια πριν κατόρθωσαν να απωθήσουν τον Πέρση βασιλιά από τα εδάφη τους με ηρωικές μάχες. Μία μόνο γενιά χωρίζει τους πολεμιστές των περσικών πολέμων από αυτούς του πελοποννησιακού.

Αυτό που εξήντλησε τον ελληνικό κόσμο δεν ήταν μόνο οι μεταξύ των πόλεων- κρατών πολεμικές συγκρούσεις αλλά και οι σφοδρές αντιπαραθέσεις εντός των πόλεων- κρατών. Στις πόλεις- κράτη της Ελλάδος υπήρχαν πολιτικές παρατάξεις που υποστήριζαν τον ένα από τους δύο αντιπάλους και μάχονταν σφοδρά μεταξύ τους.

Μετά τον πελοποννησιακό πόλεμο ακολουθούν και άλλες πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των πόλεων- κρατών της νοτίου ηπειρωτικής Ελλάδας, που τις εξήντλησαν. Οι Έλληνες εξακολουθούν να εμπλέκουν τους Πέρσες στις διαφορές τους. Τελικά μία ελληνική δύναμη από το βορρά, οι Μακεδόνες επιτυγχάνουν να συνενώσουν όλους τους Έλληνες. Ο βασιλιάς Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας στη μάχη της Χαιρωνείας το 338 π.Χ. νικά τις πόλεις-κράτη του νότου, οι οποίες είχαν παραμερίσει τις διαφορές του και είχαν συμμαχήσει, για να τον αντιμετωπίσουν. Στη συμμαχία δεν μετείχε η Σπάρτη. Η μάχη της Χαιρώνειας σηματοδοτεί τη λήξη της κλασικής εποχής.

 

ΠΗΓΗ: http://www.ancient-greek-history.com/el/arhaia-elliniki-istoria-el/klasiki-epoxi-el