Ο αμφορέας του Διπύλου χρησιμοποιήθηκε ως επιτύμβιο μνημείο σε τάφο επιφανούς νεκρού. Βρέθηκε στο νεκροταφείο του Κεραμεικού. Το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του αγγείου καλύπτεται από διακοσμητικές ζώνες με διάφορους τύπους μαιάνδρου και σχηματοποιημένα ζώα και φυτά. Το βασικό διακοσμητικό θέμα, που βρίσκεται στην κοιλιά του αγγείου μεταξύ των λαβών, είναι η πρόθεση του νεκρού. Ο νεκρός παριστάνεται ξαπλωμένος στη νεκρική κλίνη του και περιβάλλεται από θρηνωδούς. Από πάνω του βρίσκεται το νεκροσέντονό του. Σύμφωνα με κάποιους αρχαιολόγους δεν πρόκειται για νεκρό αλλά για νεκρή. Η στάση των θρηνωδών είναι χαρακτηριστική. Δύο θρηνωδοί είναι γονατιστοί, ενώ δεξιά της νεκρικής κλίνης στέκεται ένα παιδί. Στη βάση του αγγείου υπάρχει μια οπή για χοές -προσφορές στους θεούς σε υγρή μορφή- που θα γίνονταν προς τιμή του νεκρού. Οι αρχαιολόγοι έδωσαν συμβατικά την ονομασία αμφορέας του Διπύλου σε αυτό το αγγείο, επειδή βρέθηκε κοντά στο Δίπυλο, την κεντρική είσοδο της αρχαίας Αθήνας. Στο ζωγράφο του αγγείου οι αρχαιολόγοι έδωσαν συμβατικα την ονομασία «ο ζωγράφος του Διπύλου».

 

Η εποχή που ακολουθεί τη μυκηναϊκή, δηλαδή από το 1.100 π.Χ. έως το 700 π.Χ. ονομάζεται  «γεωμετρική»: Η ονομασία επινοήθηκε από το Γερμανό αρχαιολόγο A.Conze, επειδή στην τέχνη της, ιδιαίτερα στη διακόσμηση των αγγείων, κυριαρχούν τα γεωμετρικά μοτίβα. Η γεωμετρική εποχή χωρίζεται σε δύο περιόδους:

1.100- 900 π.Χ.: Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ Οι Δωριείς είναι ένα ελληνικό φύλλο που μετακινήθηκε προς τις νότιες περιοχές του ελλαδικού χώρου σε αλλεπάλληλα κύματα. Δεν ξέρουμε από πού ακριβώς ξεκίνησαν ξέρουμε όμως ότι τελικά εγκαταστάθηκαν κυρίως στην Πελοπόννησο αλλά και στην Κρήτη. Οι Δωριείς  εγκατέλειψαν τα εδάφη τους και κατευθύνθηκαν προς νότον λόγω του υπερπληθυσμού. Ο πληθυσμός είχε αυξηθεί τόσο, ώστε η αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή δεν επαρκούσε, για να καλύψει τις ανάγκες όλου του πληθυσμού. Η αναζήτηση νέων εδαφών ήταν μονόδρομος. Η κάθοδος των Δωριέων διήρκεσε δύο αιώνες και δεν είχε τη μορφή της επίθεσης ενός κράτους σε άλλο.

Οι Δωριείς ύστερα από σφοδρές πολεμικές συγκρούσεις κατάφεραν να καταλύσουν τις περισσότερες μυκηναϊκές Ακροπόλεις. Οι Δωριείς ήταν ανίκητοι, επειδή κατασκεύαζαν τα όπλα τους από ένα φοβερό μέταλλο άγνωστο στους υπερασπιστές των μυκηναϊκών Ακροπόλεων: το σίδηρο. Για το λόγο αυτό η  εποχή της καθόδου των Δωριέων είναι γνωστή ως «εποχή του σιδήρου».

Κάποιες από τις μυκηναϊκές Ακροπόλεις όπως η Αθήνα «δεν έπεσαν», κατάφεραν να αποκρούσουν τους εισβολείς.  Οι Αθηναίοι, που φυλετικά ήταν Ίωνες, καυχιόνταν καθ’ όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας ότι είχαν αποκρούσει την επίθεση των Δωριέων. Υποστήριζαν μάλιστα ότι δεν είχαν έρθει στην Αθήνα από κάποιο άλλο μέρος. Σύμφωνα με το μύθο είχαν «φυτρώσει» από τη γη της Αθήνας.

Η «Κάθοδος των Δωριέων» αναγκάζει πολλούς γηγενείς κατοίκους να εγκαταλείψουν τη γη τους. Οικογένειες ολόκληρες  φεύγουν με πλοία και εγκαθίστανται στη Μικρά Ασία, στα νησιά του Αιγαίου και στη Χαλκιδική ιδρύοντας νέες πόλεις. Ο ελληνισμός εξαπλώνεται. Η μετακίνηση αυτή είναι γνωστή ως ο πρώτος Ελληνικός Αποικισμός.

Η σημαντικότερη δωρική πόλη της αρχαιότητας είναι η Σπάρτη.

900- 700 π.Χ.: Η ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ Κάποτε η μετακίνηση των Δωριέων ολοκληρώθηκε και στον ελλαδικό χώρο επικράτησε ειρήνη. Εισβολείς και γηγενείς κάτοικοι μαθαίνουν να συνυπάρχουν. Οι εισβολείς και οι γηγενείς κάτοικοι είναι Έλληνες. Ανήκουν βέβαια σε διαφορετικά ελληνικά φύλλα, αλλά μιλάνε την ίδια γλώσσα και πιστεύουν στους ίδιους θεούς. Έτσι δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές στη νοοτροπία και στον τρόπο ζωής. Σε κάποιες περιοχές οι γηγενείς κάτοικοι σίγουρά θα υποβαθμίστηκαν. Όμως, οι γηγενείς κάτοικοι υποδουλώθηκαν από τους εισβολείς μόνο στη Σπάρτη.

Όταν επικράτησε η ειρήνη, ξεκίνησε η ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας. Ακόμη συνετελέσθησαν και πολιτειακές αλλαγές. Καταργήθηκε η βασιλεία και την εξουσία ανέλαβαν κατά κύριο λόγο οι ευγενείς. Οι πολίτες διεκδίκησαν και πέτυχαν τη συμμετοχή τους στη διοίκηση αλλού σε μεγαλύτερο και αλλού σε μικρότερο βαθμό. Επιπλέον, η νομοθεσία κωδικοποιήθηκε και καταγράφηκε. Έτσι, έπαψε να είναι σε ισχύ το εθιμικό δίκαιο. Μέσα από αυτές τις διαδικασίες γεννήθηκε σταδιακά ο θεσμός της πόλης- κράτους. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας το παλαιό πολίτευμα, δηλαδή το πολίτευμα «μυκηναϊκού τύπου», διατηρήθηκε. Στη Μακεδονία π.χ. το παλαιό πολίτευμα διατηρήθηκε μέχρι την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σε αυτό ο βασιλιάς περιβάλλεται από ένα συμβούλιο ευγενών και από τη συνέλευση των πολεμιστών.

Κατά τη εποχή αυτή καθιερώνονται κάποιοι θεσμοί, μέσω των οποίων ενισχύονται οι δεσμοί μεταξύ των Ελλήνων. Καθιερώνονται οι Ολυμπιακοί αγώνες με επίκεντρο το ιερό της Ολυμπίας. Σε αυτούς –κατά την εποχή που εξετάζουμε και μέχρι τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου- έχουν δικαίωμα συμμετοχής μόνο οι Έλληνες και κατά τη διάρκειά τους γίνεται ιερή εκεχειρία. Ακόμη, με επίκεντρο το Μαντείο των Δελφών συγκροτείται μια συμμαχία κάποιων πόλεων- κρατών. Η συμμαχία αυτή εξελίσσεται σε ένα είδος Ο.Η.Ε. της αρχαιότητας.

Τώρα, επικρατεί η ονομασία Έλληνες για όλα τα ελληνικά φύλλα: τους Δωριείς, τους Ίωνες, τους Αχαιούς κ.τ.λ.

Τέλος, τώρα συντελείται μία κορυφαία αλλαγή για τον ελληνικό πολιτισμό. Χρησιμοποιείται για πρώτη φορά το ελληνικό αλφάβητο. Τα σημαντικότερα γραπτά μνημεία της εποχής είναι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια.

Να διευκρινίσουμε ότι γραπτά μνημεία που αποδίδουν την ελληνική γλώσσα υπάρχουν από νωρίτερα, από τη μυκηναϊκή εποχή, όμως αυτά είναι γραμμένα στη γραφή Γραμμική Β και όχι στο ελληνικό αλφάβητο.  Όσον αφορά την προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου έχουν διατυπωθεί τρεις θεωρίες: 1) Είναι μία εξέλιξη της Γραμμικής Β. 2) Είναι μία νέα επινόηση της γεωμετρικής εποχής. 3) Έχει φοινικική προέλευση.

Η γεωμετρική εποχή παλαιότερα είχε χαρακτηριστεί ως «ελληνικός μεσαίωνας» και «σκοτεινοί χρόνοι». Οι επιστήμονες είχαν υιοθετήσει αυτούς τους όρους, επειδή πίστευαν ότι η κάθοδος των Δωριέων είχε οδηγήσει σε μία πολιτισμική οπισθοδρόμηση δεδομένου ότι δεν έχουμε αξιόλογα έργα γλυπτικής και αρχιτεκτονικής από τη γεωμετρική εποχή. Όμως σήμερα σκεφτόμαστε πιο ανοιχτά. Αναγνωρίζουμε ότι χωρίς την εγκατάσταση των Δωριέων στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη ο ελληνικός πολιτισμός δεν θα ήταν ο ίδιος. Όπως είδαμε, με την παύση του πυρός συνετελέσθησαν αλλαγές, χωρίς τις οποίες ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός δε θα είχε φτάσει στο αποκορύφωμά του.

 

ΠΗΓΗ: http://www.ancient-greek-history.com/el/arhaia-elliniki-istoria-el/geometriki-epoxi-el